जिल्लाको संक्षिप्त परिचयः

भौगोलिक स्थितिः

कुल क्षेत्रफलः ११९३ वर्ग किलोमिटर

अक्षांश: २७^० ४५" देखि २८^०६" उत्तर

देशान्तर: ८2^० ४५" देखि ८३^०२३" पूर्व

उचाई: समुन्द्र सतह देखि ३०५ मिटरदेखि २५१५ मिटर

वर्षा: २२०० मिलिमिटर (औषत वार्षिक)

तापक्रम: ६.५^० देखि ४०^० सेन्टिग्रेड

जनसंख्या वितरण (वि.स. २०७८ को जनगणनाका अनुसार)

कुल जनसंख्याः १७७०८६

महिला संख्याः ९६४१४

पुरुष संख्याः ८०६७२

घरधुरी संख्याः ४८४६५

जनसंख्या बृद्धिदरः - १.०५ प्रतिशत

जनघनत्वः १४८ प्रति बर्ग कि.मि.

लैङ्गिक अनुपातः ८३.६७

परिवारको औसत आकारः ३.६५ प्रति घर

अपाङ्गता भएको जनसंख्याः ३.५ प्रतिशत

सिमाना

पूर्व : पाल्पा,

पश्चिम : प्यूठान र दाङ

दक्षिण : कपिलवस्तु र रुपन्देही,

उत्तर : गुल्मी

राजनैतिक तथा प्रशासनिक विभाजन

प्रदेश नं. : लुम्विनी

जिल्लासदरमुकाम : सन्धिखर्क

पालिका संख्या : ६ ( ३ वटा नगरपालिका, ३ वटा गाउँपालिका )

जम्मा वडा संख्या : ६१

प्रतिनिधि सभा सदस्य निर्वाचन क्षेत्र : १ वटा

प्रदेश सभा सदस्य निर्वाचन क्षेत्र : २ वटा

जमीनको वितरण ः

मध्य पहाडी भागः ६८ प्रतिशत

सिवालिक : ३२ प्रतिशत

नदि तथा खोलाहरु ः

बा“गी खोला, मथुरा बेशी खोला, सौर्यखोला, वाणगंगा खोला, राप्ती नदी, रङ्गसिङ्गखोला, सिस्ने खोला, दुर्गा खोला, सीतखोला, खाकाबेसी खोला, दुर्गाङ्ग खोला,

प्रमुख तालहरुः ठाडा दह (डमरु दह), सेङलेङ दह ।

महत्वपूर्ण ऐतीहासिक, धार्मिक तथा पर्यटकीय स्थलहरुः

सुपादेउराली मन्दिर : सन्धिखर्क र शितगंगा नगरपालिका

अर्घा भगवति मन्दिर : सन्धिखर्क नगरपालिका

पाणिनी तपोभुमि = पाणिनी गाउँपालिका

छत्रमहाराजको मन्दिर : छत्रदेव गाउँपालिका

दुर्वासेश्वर गुफा : पाणिनी गाउँपालिका

नृत्नाञ्चल पर्वत : सन्धिखर्क नगरपालिका

डमरुदह : शितगंगा नगरपालिका

जालका“डाको लेक : मालारानी गाउँपालिका

मालारानीको मन्दिर : मालारानी गाउँपालिका

मनचिन्ते पानी : मालारानी गाउँपालिका

ऐतिहासिक पौवा : छत्रदेव गाउँपालिका

मथुरावेसी धार्मिक स्थल : सन्धिखर्क नगरपालिका

सिद्धेश्वर शिवालय मन्दिर : सन्धिखर्क नगरपालिका, चुत्राबेसी

पाञ्चायन मन्दिर : सन्धिखर्क नगरपालिका, शान्ति बगैंचा

नरसिंहथान मन्दिर : मालारानी गाउँपालिका

भुमिकास्थान मन्दिर : भुमिकास्थान नगरपालिका

खाँची भगवती मन्दिर : सन्धिखर्क नगरपालिका

तारा खस्ने मन्दिर : छत्रदेव गाउँपालिका

वाणगंगा धाम : शितगंगा नगरपालिका

रावण शंख : शितगंगा नगरपालिका

पतन्जली धाम : शितगंगा नगरपालिका

सेङलेङ दह : भुमिकास्थान नगरपालिका

गंगा सरोवर ताल : सन्धिखर्क नगरपालिका

सिद्धेश्वर मन्दिर : सन्धिखर्क नगरपालिका

रक गार्डेन : सन्धिखर्क नगरपालिका

बैकुण्ठपुरी संग्रहालय : सन्धिखर्क नगरपालिका

चाडपर्वहरु ः

विजयादशमी, दीपावली, चैते दशै, माघे संक्रान्ति, हरिसयनी एकादशी, हरिबोधनी एकादशी, कोजाग्रात पूर्णीमा, इद उल फित्र, इद उल अजहा

कृषिः

कृषिमा आधारित जनसंख्याः ९३ प्रतिशत खेति योग्य जमिन ः ४६,७३२ हे.

खेति योग्य जमिन मध्ये खेतः ८०६७ हे.

खेति योग्य जमिन मध्ये पाखोः ३८,६६५ हे.

धर्मावलम्बीहरु (वि.स. २०७८ को जनगणनाका अनुसार)

हिन्दु : ९८.२७ प्रतिशत बौद्ध : ०.७८ प्रतिशत

इस्लाम : ०.६८ प्रतिशत प्रकृति र अन्य : ०.२७ प्रतिशत

जातजातीहरु (वि.स. २०७८ को जनगणनाका अनुसार)

पहाडी ब्राह्मणः २८।८ प्रतिशत मगरः १९।६ प्रतिशत क्षेत्रीः १८।१ प्रतिशत

विश्वकर्मारकामीः १२।२ प्रतिशत मिजाररसार्कीः ६।९ प्रतिशत कुमालः ४।२ प्रतिशत

परियाररदमाइः ३।२ प्रतिशत नेवारः २।९ प्रतिशत घर्तीरभुजेलः ०।७ प्रतिशत

मुसलमानः०।७ प्रतिशत

भू— उपयोग ः

सरकारी वन : ३४ प्रतिशत

सामुदायिक वन : २२ प्रतिशत

कृषियोग्य जमीन : ३९ प्रतिशत

नदी नाला : ५ प्रतिशत